mahalli beddua ve dualar

DUALAR VE BEDDUALAR

Birisinden iyilik gören bir kimse ona hayır duada bulunur Allah'a yalvararak onun yaptığı iyiliğin karşılığını görmesini ister Elbistan yöre­sindeki dualar yöreye has çeşitlilik gösterir

Beddualar ise yapılan kötülük ve zulme karşı söylenen sözlerdir

Dualar

Tuttuğun altın ola

Mekanın cennet ola

Peygambere komşu olasın

Su gibi aziz olasın

Su verenin çok ola

Döşünde ağ tüyler bite

Ah vah demeyesin

Evine Hızır uğraya

Ananın, atanın canına değsin

Beddualar

Adı bebeklere vurulasıca

Alı-yeşili üstüne atılasıca

Boynuna boz ip ölçülesice

Canı çıkasıca

Ciğerin ağzından gele

Ciğerinden tutuşasın

Çam gibi devrilesin

Didarın dura

Dizin dizin yürüyesin

Evlad yüzü görmeyesin, navra gibi sızlayasın

Ekmek atlı, sen yaya olasın

Evinde baykuşlar öte

Gözünün elifi döküle

Gözlerin dura

Horozun ötmeye, ocağın tütmeye

Ilımadan çıkarasın

İki gözün eline gele

Kadanı kara yer alsın

Kada kurşunlardan gidesin

Kabir kabir gezesin

Kara baba yiyesin

Karartın kalka

Kara yerlere gidesin

Kulağına kurşun aka

Mer mer meleyesin

Nana muhtaç olasın

Ocağın geçe

Oğlan südüğü eteğine değmeye

Ödün ağzına gele

Südüklüğün kapana

Sürüm sürüm sürünesin

Soyhası çıkasıca

Şafağın kapana

Tabanın şarka gelsin

Tabanından devrilesin

Eğin yanın yere gele

Yaşı kesilesice

Yaşın başına gardak gele

Yaşına doymayasın

Zıkkımın dibini yiyesice




Mahalli Kelimeler

Milletlerin ortak olarak kullandıkları kültür dilinin yanında her yörenin kendine has olan ağız özellikleri ve kullandıkları kelimeler vardır. Bu kelimeler ya kültür dilinde var olan bazı kelimelerin bozulması sonucu ortaya çıkarlar, ya da kültür dilinde bulunmayan o yöreye has olan kelimelerdir. Elbistan ve Köylerinde bu tür kelimelere bol bol rastlanmaktadır. Bu da Türk dilinin zengin bir imparatorluk dili oluşunun en çarpıcı delilidir.



Aananmak Sırtüstü yatıp sağa sola dönmek
Aba Amca hanımı
Acer Yeni
Acık Azıcık, biraz
Ahraz Dilsiz ve sağır
Allef Zahireci
Anadut Üç parmaklı sap taşıma aleti
Arıstak Mertek aralıkları, tavan
Asbab Elbise
Aşhane Mutfak
Aşlanık Şaka yapmak
Bazlama Bir çeşit yufka ekmek
Bıldır Geçen yıl
Bılh Çok yumuşak
Bibi Hala
Bider Buğday, arpa tohumluğu
Börk Başlık
Börtlenmek Yanmak
Celfin Erkek piliç
Cerek Uzun ince ağaç
Cığındırık Cıvık et
Cıvık Sulu olan
Cibelmek Şımarmak
Cinnik Oturma odalarında bulunan ahşaptan yapılan küçük bölme.
Cip Çok (cip pahalı)
Culfa Dokumacı
Çaa Eskiden evlerde el yıkamak ya da yıkanmak için kullanılan yer
Çalkama Sulandırılmış yoğurt (ayran)
Çarkıt Bozuk
Çebiş Bir yaşında keçi
Çemkirmek Karşılık vermek
Çemremek Sıvamak
Çer Dert
Çevirme Avlu
Çevirme Ekmek
Çıkla Sade
Çıngı Kıvılcım
Çiğin Omuz
Çiğrirnek Tiksinti
Çimmek Yıkanmak
Çipil Tatlı suda yetişen yeşillik(yosun)
Çirpi Çalı parçası
Çit Kumaş
Çitil Fidan
Çoor Diken, Çalı
Dahra Et keseri
Dairmi Yuvarlak
Damızlık Yoğurt mayası
Debiyak Biraz önce
Deleme Topaç
Dıbık Tuzak, hile
Dıdısının dıdısı Çok uzak akraba
Dımlık Ilık, ılıman
Oımsıma Ağrının hafiflemesi
Dipcin Büyük çuval, büyük torba
Don Çamaşır, uzun kilot
Dölek Düz
Duluk Yanak
Ede Ağabey
Elleham Allah bilir
Emlik Zamanından sonra doğmuş kuzu
Emmi Amca
Emzik Sigara ağızlığı
Enecek Merdiven
Eke Toka işini bilir
Eşik Kapı girişi
Evran Var olduğuna inanılan devasa yılan
Eymenmek Çekingenlik
Filteke ilmeçer
Fingirdemek Yerli yersiz gülmek, kaş göz işareti yapmak
Firik Olgunlaşmakta olan tahıl
Galiyen Pipo
Garsamba Kalabalık ve dağınık eşya
Garsambaç Karbekmez karışım i tatlı çeşiti
Gaslek Bilerek
Geçgere Tahtadan yapılma deri kollu taşıma aleti
Gıdık Çenenin gırtlak tarafı
Goska Gösterişli
Goddiş Gözü açık
Göbelek Mantar
Gubar Toz
Gunnamak Kedi, köpek doğumu
Guşgana Ekmek konan tencere
Hatize Unşekeryağ karışımı bir tatlı
Hayma Güneş ısısında korunmak için yapılan korunak
Hazın darnı Kiler
Hecik iri bulgur (bulgur ölüsü)
Hedik Buğday, nohut, mısır gibi tahılların haşlanması ile yapılan bir çeşit çerez
Hefek Baca kapağı
Herif Evli erkek
Hetif Üzüm taneleri
Hezen Kalın ve uzun ağaç gövdesi
Hımsıma Bayatlamış
Hınaza Geçimsiz
Hınaza Oyun bozan
Hışnarnak Ezmek
Hızma Kadınların burnuna taktıkları süs,takı
Him Temel
Horsunmak Küçümsemek
Humsuz Görgüsüz çok yiyen
İbik Kenar, çıkırın
Irgalamak İlgilendirmek
Irgalamak Sallamak, sarsmak
Ivırzıvır Vsvs
Kane Çeşme musluk
Karemet iftira
Keçik Başörtüsü
Keh Kenar
Kemçik Ağızı eğik
Kenef Tuvalet, WC
Kertik iz, oyulmuş
Keviklik Samanlık
Kısmık Cimri
Kirkit Halı dokumada kullanılan demir tarak
Kirtik Sabun parçası
Kişiflemek Gizlice bakmak
Koyak Dağlarda bulunan kovuk
Kuzlamak Hayvan doğumu
Künde Hergün
Lavgıya almak Küçümsüyerek takılmak
Liglemek Sekmek
Loo Toprak evlerin üstünü sıkıştırmak için kullanılan silindir taş.
Maa Bölüm
Maada Başka, diğeri
Malamat Rezillik
Meret Bıkkınlık veren tiksinti veren
Meses Ucu iğneli deynek
Meşin Deri
Mık Çivi
Musandara Ayakkabılık
Müzmahal Beceriksiz
Nacak Küçük balta
Namtı Bıçağın demir kısmı
Nişan İz, belirti
Oflaz Uygun, normal
Omaç Tereyağı, ekmek karışımı bir yiyecek
Oşartmak Abartmak
Oflez Zayıf, solgun
Ökünmek Taklit etmek
Örtme Üstü örtülü tek tarafı açık mekan
Örü Halı tezgâhı
Öteberi Eşya
Pahıl Cimri
Peşgır Havlu
Pırtı Elbise
Pinnik Kümes
Pisik Kedi
Pisikomacı Kuru Ekmek Peynir, çökelek, soğan, maydanoz karışımı bir yemek
Portma Küçük kapı
Pöhrek Künk boru
Pus Hafif sis
Pür Şekerpancarının yaprağı
Sahtiyen Kayış
Sarat Geniş gözlü kalbur
Sınamak Sınav
Sındı Makas
Sırınsı Güneşte kurulmuş et
Sızgıt Et kavurması
Sokranmak Homurdanmak
Süllüm Merdiven
Sumsuk Yumruk
Sünepe Pejmürde
Süngeç Başparmak ile işaret parmağı arası
Süzme Süzdürülmüş ayran
Taa Duvarda bulunan küçük oyuk
Taydaş Aynı yaşda olan
Tama-Taman Hatırlarsın ya (Taman o gün sizdeydik ya)
Tavatır İyi, hoş, yerinde
Taysınmamak Umursamamak
Tellik Erkeklerin taktığı bir tür başlık
Teş Büyük tepsi
Toklu Bir yaşındaki kuzu
Toy Acemi, toy kuşu
Tummak Dalmak
Tutmaç Hamurdan yapılan bir yiyecek
Urgan Kalın ip
Üzerlik İri tohumu olan yabani bir bitki
Vetsiz Sözünü sohbetini bilmeyen
Vıdıtlamak Bir nesneyi ses çıkartarak fırlatmak
Vıkramak Ekşimek
Vıngırık gibi Gayet çok
Vızzo Beş para etmez
Yörep Yokuş
Zahar Herhalde
Zahra Tahıl türü kış yiyeceğinin genel adı (Zahire)
Zavır Kızmak
Zerze Bir tür kapı kitlemeye yarayan halka
Zıllımak Oyunbozan, vaadinden dönmek
Zibil Çöp



Lugatçemiz
Yemeniye kelik, yoğurda katık,
Bulgur pilavına aş derler bizde.
Genç horoza celfin, pilice ferik,
Kümese yollarken kişş elerler bizde.

Büyük bakraç satır, küçükse sitil,
Kerpiç duvardaki hatıl'a katil,
Tohumlara bider, fidana çitil,
Büyük leğenlere teş derler bizde.

Mirasçıya hısım, taksime paylaş,
Huysuzlara betsiz, akrana taydaş,
Hanıma küldöken. metrese oynaş
Mendil sallamazlar hişş derler bizde.

Kocamana iri, ibriğe güğüm,
Dünür isteyici, ilmek'se düğüm.
Rüşvete bartıl der, şiire deyim,
Rüya âlemine düş derler bizde.

Az önce debiyak, demine bıyak,
Kurnazlara kodduş, kibara kıyak,
Çukur taşa gaglık, dağlarda koyak,
Yazbahar eyyame hoş derler bizde


Vereme incağrı, öksürüğe çor,
Merdivene süllüm, konuşmaya şor,
Meyilliye yöreb, acemiye toy,
Bir kısım peynir var keş derler bizde.

Âşık deyişetci, buyur ise ne,
Pekiy demek için kısa yoldur he,
Kenarı oyalı baş örtüsüne
Bazan bürük, bazan şeş derler bizde

Bir azıcık biti, döven ise gem,
Kız kardeşe bacım, ağabey edem,
Güzel olmuşsa peh, ilâçlara em,
Su veren toprağa leş derler bizde.

İhtimâl elleham, hatırla taman,
Biberli salçanın lagabı çaman,
Mintan için yelek, kiIota tuman,
Söyledikçe, VASFİ coş derler bizde.